İSLÂM’IN ŞARTLARINDAN RAMAZAN ORUCU VE RAMAZAN-I ŞERİF

Ramazan-ı Şerif ayı, 11 ayın sultanıdır. Ümmet-i Muhammed’in ayıdır. Gündüzleri oruçla, geceleri Teravih namazlarıyla ihyâ edilir. Ramazan-ı Şerif Kur’an ayıdır. Bu itibarla, Kur’an okumas&

İSLÂM’IN ŞARTLARINDAN RAMAZAN ORUCU VE RAMAZAN-I ŞERİF Ramazan-ı Şerif ayı, 11 ayın sultanıdır. Ümmet-i Muhammed’in ayıdır. Gündüzleri oruçla, geceleri Teravih namazlarıyla ihyâ edilir. Ramazan-ı Şerif Kur’an ayıdır. Bu itibarla, Kur’an okumasını bilen herkes, bu ayda bir hatim yapmalıdır. Ramazan-ı Şerif ayının evveli rahmet, ortası mağfiret, sonu da Cehennem’den âzaddır. Oruç lügatte, bir şeye karşı kendini tutmaktır. Nitekim Allah Teâlâ Kur’an-ı Kerîm’de Hz. Meryem’den hikâyeten şöyle buyurmuştur: “Ben, Rahman (olan Allah) için oruç adadım (Yani söz söylememeye nezrettim). Onun için bugün hiçbir kimseye kat’iyyen söz söylemeyeceğim” (Sûre-i Meryem, Âyet 26) Kısaca Meryem vâlidemiz burada, konuşmamayı adadım demek istemiştir. Dînî ıstılahta ise Oruç; tutmakla mükellef kimselerin niyet ederek, fecrin doğuşundan, imsâk vaktinden güneşin batışına kadar, ibâdet niyetiyle yemek, içmek ve cinsî münasebette bulunmak gibi orucu bozan şeylerden uzak durmak, bunları yapmamaktır. Oruç, İslâm’ın beş temel şartından biridir. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulmuştur: “Ey iman edenler! Takvâ üzere olasınız diye, sizden öncekilere oruç farz kılındığı gibi, size de oruç tutmak farz kılınmıştır.” (Sûre-i Bakara, Âyet 183) “Kim o aya (Ramazan ayına) erişirse oruç tutsun” (Sûre-i Bakara, Âyet 185.) Hâdis-i Şeriflerde de; “Eğer kullar Ramazan ayındaki fazileti bilselerdi, bütün senenin Ramazan olmasını isterlerdi” (Mecmau’z-Zevâid, 3/140-14.) “Ramazan ayı gelince, Cennet kapıları açılır, Cehennem kapıları kapanır, şeytanlar bağlanır” buyrulmuştur. (Et-Terğib ve’t-Terhîb, 2/92) Ramazan Orucu, Hicret’in ikinci yılı ŞÃ¢â€™ban ayının onunda, kıble Kâ’be’ye döndürüldükten bir buçuk sene sonra farz kılınmıştır. Gerek Âyet-i Kerîmelerden gerekse Hadis-i Şeriflerden anlaşılacağı üzere, orucun ruhî ve bedenî yönden pek çok hikmetleri vardır. Ancak, hepsinden önce oruç, Rabbimiz Teâlâ ve Tekaddes Hazretleri’ne itaat ve ibâdettir. Mü’min kul, bu itaatinden ötürü hudutsuz bir şekilde ecir kazanır, Allah’ın rızâsına nâil olur. Çünkü oruç, sadece ve sadece Allah içindir. Allah’ın keremi ise pek geniştir. Kezâ, “Reyyan” denilen ve sadece oruçlulara tahsis edilmiş bulunan Cennetin o hususi kapısından içeri girme hakkı elde edilmiş olur. Mü’min oruç sebebiyle, daha önce hasbelbeşer işlediği günahlardan dolayı hak ettiği azaptan da kendini uzaklaştırır. Oruç, bir yıldan öbür yıla kadar işlenen küçük günahlara keffarettir. Oruçtan hâsıl olan itaat sebebiyle Mü’min, Allah’ın çizdiği yolda dosdoğru gider. Çünkü oruç, Allah’ın emirlerini tutmak ve yasaklarından sakınmaktan ibâret bulunan takvâyı gerçekleştirir, irâdeyi kuvvetlendirir, gayreti biler, sabrı öğretir, zihnin berraklaşmasına, tefekkürün parlamasına yardımcı olur. Lokman Hekim oğluna şöyle demiştir: “Oğlum, mide dolduğu zaman tefekkür uyur, dil hikmetsiz olur, â’zâlar Allah’a ibâdetten geri kalır.” Oruç insana, düzen ve disiplin öğretir. Çünkü oruç, oruçluyu muayyen bir vakitte yemeye içmeye mecbur eder. Oruç, insandaki merhamet ve kardeşlik bağlarını geliştirir. Müslümanları birbirine bağlayan yardımlaşma ve ictimâî tesânüd (sosyal dayanışma) bağlarını kuvvetlendirir. Oruçlu kişinin açlık ve ihtiyaç hissetmesi onu başkalarına iyilik yapmaya sevkeder… Fakirlik, hastalık ve açlık sıkıntıları mevzuunda başkalarının derdine ortak olmaya teşvik eder. Oruç fiilen insanın hayatını yeniler, vücuttaki fazlalıkları atar, mideyi ve hazım organlarını rahatlatır, yiyecek ve içeceklerin bıraktığı kokuları yok eder. Hadis-i Şerifte de buyrulduğu gibi; “Oruç tutan sıhhat bulur”, “Sizlere oruç tutmanızı tavsiye ederim. Çünkü oruç kalplerinizi saflaştırır” (Künz-ül Hakâyık) Oruç, fakirlere karşı şefkatli ve merhametli olmayı öğretir. Çünkü nefis bazı zamanlarda açlığın acısını tadınca, bu acıyı diğer bütün zamanlarda da hatırlayarak, fakirlere karşı merhametli davranmasını temin eder, dolayısiyle Allah indinde güzel bir mükâfata kavuşur. Hülâsa, yukarıdan beri saymaya çalıştığımız bütün bu faydalı ve güzel hasletleri kazandıran orucun farz olduğu mübârek Ramazan-ı Şerif ayına ulaşmış bulunmaktayız. Bu bakımdan herşeyden önce bizleri bu aya kavuşturan yüce Rabbimize şükretmeliyiz. Zirâ, geçen sene beraber iftar ettiğimiz bazı insanlar, ne yazık ki bu aya ulaşmadılar. Rabbimiz bizleri ve topyekün Ümmet-i Muhammed’i Ramazan ayının rahmet, mağfiret ve feyz deryasından mahrum etmesin, felâha ermeyi nasib ü müyesser kılsın. RAMAZAN-I ŞERİF AYININ FAZİLET VE ESRÂRI İmam-ı Rabbânî Müceddid-i Elf-i Sânî Ahmed el-Farûkî es-Serhendî Kuddise Sırruh Hazretlerinden: «Ramazan-ı Şerif ayı büyük bir aydır. Bu ayda nâfile olarak kılınan namaz, zikir, sadaka ve benzerî ibâdetler, diğer aylarda edâ olunan farz ibâdetlerin sevâbı ile eşittir. Bu ayda bir farz ibâdeti edâ eden, diğer aylarda yetmiş farz ibâdeti edâ edenin ecrini alır. Bir kimse, Ramazan-ı Şerif ayında bir oruçluya iftar ettirirse, günahlarına keffâret olacağı gibi, kendisini de Cehennem azâbından kurtarmış olur. İftar ettirdiği kimsenin sevabından birşey eksilmeksizin, onun sevâbı kadar da kendisine sevap verilir. Ramazan-ı Şerif ayında, bir kimse kölesinin veya hizmetinde bulunanların vazifelerini hafifletirse, Allah Teâlâ kendisini bağışlar ve Cehennem azâbından âzâd eder. Resûlüllah (s.a.v.) Efendimiz Ramazan-ı Şerif ayına girdiği zaman, bütün esirleri serbest bırakırdı. İstek ve ihtiyaç sahiplerine ihsanlarda bulunurdu. Bir kimse Ramazan-ı Şerif ayında hayırlı işler ve faydalı amellerde muvaffak olursa, bu muvaffakiyeti bütün sene boyunca devam eder. Şayet bu ay, dağınık ve perişanlık içerisinde geçerse sene boyunca, dağınıklık ve perişanlık sürer. Bu bakımdan, mümkün olduğu kadar bu ay içinde cem’iyyet elde etmeye (derlenip toparlanmaya) çalışmak lâzımdır. Bunun için de bu ayı ganîmet bilmelidir. Allah sübhânehû ve Teâlâ Hazretleri, bu gecelerin her birinde, Cehennem azâbına müstehâk olmuş binlerce kimseyi âzâd eder. Bu ay içinde Cennet kapıları açılır, Cehennem kapıları kapanır, Şeytanlar zincire vurulur ve rahmet kapıları açılır. İftarda acele etmek, sahuru te’hir etmek sünnettir. Resûlüllah (s.a.v.) Efendimiz bunun üzerinde ehemmiyetle dururdu. Bu hususa ehemmiyet vermek, âdeta kulluk makâmına münasip bir tarzda ihtiyacını arzetmektir. Hurma ile iftar etmek sünnettir. Resûlüllah Efendimiz (s.a.v.), iftarda şu duâyı okurdu: “Zehebe’z-zamâü ve’b-telleti’l-urûku ve sebete’l-ecru inşÃ¢allaâhü teâlâ”. (Meâli: Susuzluk gitti, damarlar ıslandı, inşÃ¢allah ecir de sâbit oldu.) Bu ayda, Terâvih namazı kılmak, Kur’ân-ı Kerîm’i hatmetmek sünnet-i müekkededir. Bunların neticeleri çok faydalıdır. Allah Teâlâ Habîb’i (s.a.v.) hürmetine cümlemizi muvaffak eylesin.» (Mektûbât, c.1, s. 61) SABIR VE ŞÃœKÜR AYI Ramazan-ı Şerif oruç ayı olduğu gibi aynı zamanda bir sabır ve şükür ayıdır. Sabır, hem zirvedeki insanların hâli hem de o yolda mesafe katetmeye çalışanların güç kaynağı… Şükür ise, insana bahşedilen duygu, düşünce ve âzâları yaradılış gâyesi istikâmetinde kulanmak… Ramazan-ı Şerif ayı da hem sabrın hem de şükrün; kalb, lisan ve bütün âzâlarla zirve noktasında îfâ edildiği mukaddes bir aydır. En uzun ömürlüler, en çok yaşayanlar değil, uhrevî bakımdan hayatlarından en çok semere almasını bilenlerdir. İşte Ramazan-ı Şerif ayı böylesine bir ömür sürmek isteyenlerin, acziyet ve fakirliklerini itiraf ile ilâhî hazinelerden bolca istifade edebilecekleri bolca bir zaman dilimidir. Zirâ bu ay, sînesinde “Bin aydan daha hayırlı olan” bir geceyi, yani Kadir Gecesi’ni barındırmaktadır. İnananlar olarak bize düşen sadece rahmet, mağfiret ve felâh ayı olan Ramazan-ı Şerif’de değil, onun dışındaki günlerde de Rabbimize müteveccih bir hayat yaşayıp bütün bir seneyi Ramazanlaştırmak… İslâm’ın ulvî düsturlarını hayatımıza esas kılmak… Ve Efendimiz (s.a.v.)’in sünnet-i seniyyelerine sımsıkı sarılmaktır. BATILILARA GÖRE ORUÇ İlahiyatçı Marienne Meierir şöyle diyor: “İnsan Allah için yaptığı fedakârlık nisbetinde kulluk zevkini tadıyor. İnsana, Allah için kayda değer bir fedakârlık yapma hissini oruç kadar veren bir başka ibadet düşünemiyorum. Siz Müslümanlar, Rabbinize olan müthiş bir sadakatle, “ye!” deyince yiyor, “yeme!” deyince çekiliyorsunuz. Bilhassa iftar sofrasında, her şey hazırlanırken, onun “ye!” emrini beklemenin heyecanlı zevkini tadıyorsunuz. Bu bizim çok yabancı olduğumuz bir ulvî histir. Ancak bu güzel kulluk heyecanıyla yürekler, hakiki Allah inancını bütün haşmetiyle hissedebilir. Bizim ibadetlerimizde hakim olan; sathîlik, katılık, heyecansızlık ve kuruluktur. Oruçla gelen kulluk zevkini, ben de yaşamak istiyorum.” Dr. Helga Bühler de şunları söylüyor: “Açlık grevi ile oruç arasındaki fark, insanın niyetidir. Oruç, pozitif ve istekli bir harekettir. Açlık grevi ise, öfke ve gadaptan kaynaklanır. Bilindiği gibi öfke ve sinirlilik halleri mide asiti üretmekte, mide asiti ise acıkmaya sebep olmaktadır. Dolayısıyla oruçlu kişi açlık hissetmezken, diğeri büyük bir açlıkla karşı karşıyadır.” Peygamber (s.a.v.) Efendimiz de, asırlar öncesinden bu hakikati şu mübârek Hadis-i Şerifleriyle hülasa olarak ifade buyurmuşlardır: “Oruç tutunuz ki, sıhhat bulasınız” (Tergîb, 2, 83) RAMAZAN VE KADİR GECESİ GİBİ FIRSATLARI GANİMET BİLMELİ Mü’min fırsatları iyi değerlendirmelidir. Ömür, bize verilen en büyük nimetlerdendir ve fırsatlarla doludur. Zaman zaman, gaybten bir fırsat treni istasyonumuza uğrar… Fakat biz gaflet uykusundaysak yükünü boşaltmadan gelip geçer. O trenin bazen tekrar geldiği de olur. Fakat sizin ondakilere duyduğunuz ihtiyaç önceki gibi değildir artık. Haşr günü’nün isimlerinden biri “pişmanlık günü” (Sûre-i Meryem Âyet 39) Bir diğeri de, “aldanma günüdür” (Sûre-i Teğâbûn, Âyet 9) “Ölen herkes pişman olacak… Kötülük yapanlar, kötülüklerinden dolayı: iyilik yapanlar da daha fazla yapamadıkları için” (Sahih-i Tirmizî, Zühd, 64) Cehennemdekiler, belki de Cehennem ateşinden ziyade, pişmanlık ateşiyle yanıp tutuşacaklar. Fakat, “Ey bizim Rabbimiz! Bizi buradan çıkar; eğer tekrar kötülüğe dönersek, gerçekten biz zalimleriz” (Sûre-i Mü’minûn Âyet 107) “Yâ Rabbenâ! Bizi (dünyaya tekrar) çıkar; yaptığımızdan başkasını yapalım (salih amel işleyelim)” diyerek canhıraşhâne feryatları bir fayda temin etmeyecektir. Zirâ Cenâb-ı Hakk, “Size, düşünebilecek kimsenin düşünebileceği, öğüt alabileceği kadar bir ömür vermedik mi? Hem size Peygamber de geldi. (Fakat siz inanmadınız) O halde tadın! (azabı) Çünkü zalimlerin yardımcısı yoktur” buyuruyor. (Sûre-i Fâtır, Âyet 37) Hayatta bize sunulan fırsatlar bazen de aleyhimize gibi görülen şeylerde gizlidir. Şartlar, limon gibi ekşi olabilir. Fakat biz su ve şeker ilâve ederek, o limonu limonata yapabiliriz. (Dale Carnegie, Üzüntüsüz Yaşamak Sanatı) Sesiniz, kasîde okumaya müsâit olmayabilir; üzülmeyin. Zirâ buna rağmen iyi bir âlim olabilir ve güzel sesli bir çok kimsenin düştüğü tuzaklardan selâmette kalırsınız. Hasta mı oldunuz? Tedaviye çalışmakla beraber bunu aynı zamanda Allah’a iltica ve tazarruya vesile yapıp, mânen istifâde edebilirsiniz. Fakir bir ailenin çocuğu musunuz? Merak etmeyin; zirâ değerlendirebilirseniz, bu sizin lehinize olacaktır. Pek çok zengin çocuğu tembelce oyalanırken, siz ciddî bir çalışma temposuyla vakitlerinizi değerlendirebilirsiniz. Sözlerimizi, Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.)’in bir Hadis-i Şerifleri ile noktalıyalım: “Mü’minin hâli ne güzeldir. Eğer bir nîmete mazhar olsa şükreder, sevap kazanır. Bir musîbete uğrasa, sabreder yine sevap kazanır.” (Sahih-i Müslim, Zühd, 64) Sabredip, şükredebilenler ne mutlu! ORUCUN FARZLARI 1- Niyet etmek, 2- Niyetin evvel ve ahir (son) vaktini bilmek, 3- Şafak yeri ağarmadan önceki vakitten güneş batıncaya kadar orucu bozan şeylerden kendini muhafaza etmek. Oruca başlama zamanına “imsak”, orucu açmaya da “iftar” denir. ORUCUN KISIMLARI Oruç altı kısımdır: 1- Farz, 2- Vâcip, 3 – Sünnet, 4 – Mendup, 5 – Nâfile, 6 – Mekruh. Farz Oruç: Ramazan Orucunun edâ ve kazası, keffaret orucu ve nezredilen (adamak, va”detmek suretiyle borçlanılan) oruçlar. Vâcip Oruç: Bozulan nâfile orucun kazası. Sünnet Oruç: Muharrem ayının 9”uncu günüyle beraber Aşure günü yani 10”ncu günü tutulan oruçtur. Mendup Oruç: Her ayda tutulan 3 gün oruç. O üç günün “eyyam-ı bıyz” (Her ayın 13. 14. ve 15inci günleri) olması da mendupdur. Nâfile Oruç: Şu zikrettiğimiz oruçlardan başka mekruh olmayan oruçlar nâfiledir. Mekruh Oruç: Oruç tutulması mekruh olan günler “tahrîmen” ve “tenzîhen mekruh” diye ikiye ayrılır. a) Tahrîmen Mekruh Olan Oruç: Ramazan Bayramı’nın birinci günü ile KurbanBayramı’nın birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü günleridir. Bu beş günde oruç tutmak, tahrîmen mekruhtur. Buna haram da denilir. b) Tenzîhen Mekruh Olan Oruç: Muharrem ayının onuncu günü olan (Aşure gününü) yalnızca bir gün olarak tutmak. Yalnızca Cuma günü veya yalnızca Cumartesi günü oruç tutmak gibi. Oruç ayrıca iki kısımdır: 1- Geceden niyet icap eden: Ramazan’ın kazası, nâfileden bozulan ve gününe gün tutulan oruç, keffaret oruçları, zamanı belli olmayan nezir oruçları. Bunlarda mutlaka geceden niyet şarttır. 2- Geceden niyet icap etmeyen: Ramazan ayında tutulan oruç, zamanı muayyen olan nezir ve nâfile oruçlarda geceden niyet şart değildir. Gece niyet yapılabildiği gibi gündüzün kaba kuşluğa kadar da niyet yapılır. Ramazan günlerinde ister mutlak oruca niyet edilsin, isterse nâfileye veya başka bir vâcibe niyet edilsin, oruç Ramazan orucu olur. ORUCU BOZUP SADECE KAZA İCAP ETTİREN ŞEYLER 1- Oruç hatırında iken boğazına birşey kaçmak, 2- Mazmaza (gargara) ederken boğazına su kaçmak, 3- Niyetin vakti geçip öğleden sonra niyet etmek, 4- Unutarak yedikten sonra, orucu bozulmadığı halde bozuldu zannederek yeyip-içmek ve cinsî münasebette bulunmak, 5- Ağzına giren kar veya yağmur suyunu yutmak, 6- Şırınga (iğne) vurdurmak, 7- Burnuna ilaç çekmek, 8- Kulağına yağ akıtmak, 9- Sabah vakti girdiği halde, sahur vaktidir zannederek yemiş olmak, 10- Güneş battı zannı ile iftar etmek, 11- Kusmuğunu ağzından çıkarmayıp yutmak, 12- Kendi tükrüğünü dışarı çıkarıp sonra yutmak, 13- Dişi kanayıp kanı tükrüğünden fazla veya tükrüğü ile müsâvi olduğu halde yutmak, 14- Sigara içmek, buhur yakıp, dumanını boğazına kaçırmak. ORUCU BOZUP KAZA VE KEFFARET İCAP ETTİREN ŞEYLER 1- Bilerek yemek, içmek ve cinsî münasebette bulunmak, 2- Bilerek sigara içmek, 3- Kil çamurunu veya bunun haricinde yemeği adet edindiği çamuru yemek, 4- Sevdiği bir kimsenin tükrüğünü yutmak. Yukarıda saydığımız hallerden birisini yapan kimse bozduğu orucu gününe gün kaza edeceği gibi, suçuna keffaret olarak, arasını bölmeden iki ay daha oruç tutacaktır. Yani 61 gün peşpeşe oruç tutması lâzımdır. ORUÇLU İKEN MEKRUH OLAN ŞEYLER 1- Bir şey tatmak, 2- Zaruretsiz bir şey çiğnemek, 3- Şekersiz sakız çiğnemek, (Şekerli sakız orucu bozar) 4- Zevcesini öpmek, 5- Zevcesiyle sarılmak, 6- Tükrüğünü ağzında birik-tirip yutmak, 7- Kan aldırmak. ORUCU BOZMAYAN ŞEYLER 1- Unutarak yemek, içmek ve cinsî münasebette bulunmak, 2- Delirmiş olarak sabahlamak, 3- Ağza gelen balgamı yutmak, 4- Burnunun içine inen akıntıyı çekip yutmak, 5- Kulağa su kaçmak, 6- Dişler arasında sahurdan kalan, nohuttan küçük bir şey yemek, 7- Kendi kendine çok dahi olsa kusmak, 8- Sürme çekmek, 9- Gıybet etmek (Gıybet, orucu bozmaz ancak geriye sevapta bırakmaz).