Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları 8. Doruk Toplantısı, Antalya'da sona erdi. Türkiye'yi protesto eden Ãzbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov'un katılmadığı zirvede ülkeler aras
Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları 8. Doruk Toplantısı, Antalya'da sona erdi. Türkiye'yi protesto eden Ãzbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov'un katılmadığı zirvede ülkeler arasında siyasi, ekonomik ve kültürel alanda işbirliğinin geliştirilmesi için bir kez daha niyet beyanında bulundu. Toplantının ardından Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Talya Oteli'nin 6. katında oluşturulan özel bir odada, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiev ile ayrı ayrı ikili görüşmeler yaptı. DORUK TOPLANTISINA DAMGASINI VURAN KONULAR Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından alınanbilgiye göre, toplantının en güzel yönü, Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgızistan cumhurbaşkanlarının, bundan sonraki toplantının kendi ülkelerinde yapılması konusundaki, neredeyse bir yarış havasında, arzu ve isteklerini ortaya koymaları oldu. Toplantıda, Azerbaycan ve Kazakistan başta olmak üzere Kafkasya'daki petrol ve doğal gazın, Türkiye üzerinden Avrupa'ya güvenlikli bir şekilde ulaştırılması konusunda ağırlıklı olarak görüş belirtildi. Dışişleri Bakanlığı kaynakları, toplantıda, mevcut Asya işbirliğine ek olarak güvenlik işbirliğine geniş boyutuyla bakıldığına dikkati çektiler. Dışişleri kaynakları, ekonomik işbirliğinin ileri götürülmesinin belli risklerle karşılaşmasını da gündeme getirdiğine işaret ederek, özellikle enerji güvenliği konusundaki risklerin toplantıda ele alındığı, bunun yanı sıra terörle mücadele ve organize suçlarla mücadele konusunda birlikte çalışılması gerektiğinin altının önemle çizildiğine değindiler. Yetkililer, enerji güvenliğinden bahsederken, Kafkasya bölgesinde yüzde 30'u Azerbaycan'dan, yüzde 70'i Kazakistan'dan gelecek şekilde, ileride günde 4 milyon varile kadar çıkabilecek enerjinin, dışarıya taşınmasından söz edildiğini ifade ettiler. Toplantıda, gerek doğal gazın gerek petrolün Avrupa'ya güvenlikli bir şekilde nakledilmesi konularında atılacak somut adımların da görüşüldüğü bilgisi verildi. ''TÃRKİYE AĞABEY Mİ?'' Antalya'daki toplantıda sık sık vurgulanan bir başka konunun da, toplantının, Türkiye dışındaki katılımcı ülkelerin, bağımsızlıklarının 15'inci yıl dönümünü kutluyor olmalarıydı. Bu ülkelerin 15 yılda olgunlaştığı, ekonomik sorunlarını aştıklarına işaret eden Dışişleri Bakanlığı kaynakları, şunları kaydettiler: ''Türkiye'nin o yıllardaki birinci önceliği bu ülkelerin bağımsızlıklarını, birliklerini, sınırlarının değiştirilemez gerçekliğini göz önünde bulundurarak, ayakta kalmalarını sağlamaktı. Bu amaca ulaşıldığı için Türkiye mutlu oldu. Toplantıda somut önerilerin Türkiye dışındaki ülkelerden gelmesi memnun etti. Doruk toplantısını eşitler arası bir toplantı olarak görüyoruz. Bazı çevrelerin iddia ettiği gibi (Türkiye burada ağabeylik yapıyor) gibi bir düşüncemiz yok. Ağabeyliği de arzulamıyoruz ama onlardan böyle öneriler gelmesi bizi memnun etti.'' ÃZBEKİSTAN'IN TOPLANTIYA KATILMAMASI Yetkililer, toplantıda, Türkmenistan'ın işlerinin yoğunluğu, muhtemelen de başka nedenlerle toplantıya katılmamış olabileceğini dile getirirken, Ãzbekistan'ın toplantıya katılmamasının üzüntüye yol açtığına işaret ettiler. Ãzbekistan'ın toplantıya katılmamasını Türkiye'ye yönelik bir tepki olarak algılamak gerektiğine dikkati çeken yetkililer, şu bilgileri verdiler: ''Türkiye Birleşmiş Milletler'in 3. Komitesi'ndedir. Komitede Ãzbekistan'ın insan haklarını ihlal ettiğine ilişkin bir oylama vardı. Orada Türkiye bu tasarıda, Ãzbekistan'ın aleyhine bir tutum ortaya koydu. Türkiye'nin demokrasi ve insan haklarına verdiği önemin tezahürü sonucudur bu. Maalesef Ãzbekistan buna çok alındı anlaşılan. Birleşmiş Milletler'de daha önce Türkiye ile ilgili de bu tür kararlar alınırdı. Ama biz bunu ikili ilişkilerimizde bir sorun haline getirmezdik. Zaten Türkiye bu konularda çaba harcadı. Nitekim de demokrasi ve insan hakları konusunda bir düzeye ulaştık. Aleyhimize alınan kararlar bizim için uyarıcı olmuştu.'' Toplantının açılış konuşmasını yapan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Antalya Doruk Toplantısı'nın dayanışma ve işbirliğini canlandıracak önemli bir adım olarak gördüğünü söyledi. Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları Sekizinci Doruk toplantısının ilkinin 1992 yılında Ankara'da düzenlediğini belirten Sezer, Doruklar Süreci'nin, bugüne kadar ülkeleri ve bölgeyi etkileyen pek çok gelişmeye tanık olduğunu söyledi. Antalya Doruk Toplantısı'nın, kardeş cumhuriyetlerin bağımsızlıklarını kazanmalarının 15. yıldönümüne rastlamasının ayrı bir anlam ve önemi olduğunu düşündüklerini aktaran Sezer, bağımsızlığını kazanan ülkelerin bugün uluslararası toplumun saygın birer üyesi olarak dünya sahnesinde yerlerini aldığına işaret etti. Türk Dili Konuşan Ãlkeler olarak Avrasya coğrafyasında barış ve istikrarın pekişmesinde yeni ölçüler devreye girdiğine değinen Sezer, bu toplantının yeni bir dönemin başlangıcını simgelediğini kaydetti. Toplantıda konuşan Kırgizistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakıyev, toplantının Orta Asya devletleri ve Azerbaycan'ın bağımsızlıklarının 15. yıldönümüne denk gelmesinden dolayı oldukça anlamlı olduğunu kaydetti. Bakıyev, ülkelerin siyasi geleceklerini şekillendirme adına yapılan toplantıyı önemli bulduğunu açıkladı. Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev ise Türkçe konuşan devletlerin bağımsızlıklarını kazanmalarının üzerinden 15 yıl geçtiğini hatırlatarak, bu süreçte siyasi, askeri, ticari, ekonomik, bilimsel ve kültürel alanda karşılıklı etkileşimle pek çok stratejik oraklığa gidildiğini söyledi. Türk devletleriyle çözülemeyen hiçbir meselesi bulunmadığını kaydeden Nazarbayev, "Terörizm bölgenin ortak sorunu olmuştur. Ãzelliklede Irak, Afganistan'ı yeniden yapılandırma çalışmaları, İran ve Kuzey Kore'nin nükleer programları endişe vericidir. Bu konuda Orta Asya ülkelerinin nükleer silahı yaymama antlaşması yapması önerisinde bulunuyorum."dedi. ALİYEV: BAĞIMSIZLIĞIN KORUNMASI ÃNEMLİ Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev, Antalya'da düzenlenen Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları 8. Doruk Toplantısı'nın birinci oturumunda yaptığı konuşmada, bağımsızlık kadar, bunu korumanın zorluğuna değindi. Azerbaycan'ın bağımsızlığını elde ettikten sonra Türkiye'nin Azerbaycan'a çok büyük destek verdiğini ifade eden Aliyev, Türkiye'nin Azerbaycan'ın bağımsızlığında çok büyük rolü olduğuna dikkati çekti. 15 yıldır bağımsız yaşayan ülkelerin bunun kıymetini iyi bilmesi gerektiğine değinen Aliyev, "En büyük servet bağımsızlıktır." dedi. Türkçe konuşan devletlerin artık inkişaf devrini yaşadığını kaydeden Aliyev, ülkeler arasındaki iktisadi ve siyasi yatırımları engelleme çabalarına karşı uyanık olunması gerektiğini söyledi. Ermenistan'ın Azerbaycan'ın tanımayan tek ülke olduğunu kaydeden Aliyev, sorunun sulh ve BM yasaları çerçevesinde halledilmesinden yana olduklarını söyledi. Ermenistan'ın ulusalararası yasalara uymadığını kaydeden Aliyev, Dağlık Karabağ bölgesinin istikrara kavuşması için Türkiye'den destek beklediklerini söyledi. Aliyev, ulaşım, gaz ve petrol alanında işbirliği çabalarının arttırılmasını istedi. Antalya Talya Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen Doruk Toplantısı'na Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ev sahipliği yapıyor. Toplantıya Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiev, Türkmenistan adına Ankara Büyükelçisi Nurberdi Amanmuradov katılıyor. Toplantıda, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ile Devlet Bakanı Mehmet Aydın da yer alıyor. GELECEK TOPLANTI BAKÃ'DE Dışişleri Bakanlığı kaynakları, bir sonraki Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları Doruk Toplantısı'nın Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de gerçekleştirileceğini, ancak tarihinin kararlaştırılmadığını bildirdi. ''Hem Kazakistan hem Kırgızistan bu toplantıyı düzenlemeyi arzu etti. Fakat Azerbaycan (Biz yapacağız) dedi. Tarih diplomatik kanallardan belirlenecek. Ancak tarih çok geç olmayacak, arası bu kadar açılmayacak'' bilgisini aktaran yetkililer, Kazakistan'ın AGİT dönem başkanlığını üstlenmesinin de toplantıda kuvvetle desteklendiğine değinerek, şunları kaydettiler: ''Toplantıda, ilk kez Avrupa dışından bir ülkenin bu başkanlığı almasının önemine işaret edildi. Bu da önemli. İnsanların birbirlerine gitmelerini sağlama ve bunun için vizelerin kolaylaştırılması da ele alındı. Ayrıca, uluslararası kuruluşlarda birbirimizi destekleme kararı da alındı.'' CUMHURBAŞKANI SEZER LİDERLERE ÃĞLE YEMEĞİ VERDİ Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları 8. Doruk Toplantısı için Antalya'da bulunan konuk devlet ve heyet başkanları onuruna öğle yemeği verdi. Yemeğin ardından, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiev 8. Doruk Toplantısı'nın yapıldığı Talya Kongre Merkezi'nin alt katında oluşturulan özel odada ikili görüşme gerçekleştirdiler. Yaklaşık 1,5 saat süren yemek sırasında, deniz polisi ve sahil güvenlik botları denizde güvenlik önlemi aldı. Kaleiçi semtinin tüm giriş yolları da araç trafiğine kapatıldı. SÃREÃ Türk dili konuşan ülkeler devlet başkanlarını bir araya getiren ilk doruk toplantısı 30-31 Ekim 1992'de Ankara'da, ikinci doruk toplantısı 18-19 Ekim 1994'te İstanbul'da düzenlendi. Daha sonraki doruklar sırasıyla 28 Ağustos 1995'te Bişkek'te, 21 Ekim 1996'da Taşkent'te, 9 Haziran 1998'de Astana'da , 8-9 Nisan 2000'de Bakü'de ve 26-27 Nisan 2001 tarihlerinde İstanbul'da yapıldı. GENİŞ GÃVENLİK ÃNLEMLERİ Doruk Toplantısı dolayısıyla, yoğun güvenlik önlemleri alındı. Toplantının yapılacağı Talya Kongre Merkezi'nin bulunduğu Fevzi Ãakmak Caddesi, Cender Otel yönüyle, Atatürk Stadı yönlerinden bariyerlerle trafiğe kapatıldı. Caddeye, ancak resmi görevli araçların girişine izin veriliyor. Toplantı salonuna bir kaç güvenlik noktasından ayrı ayrı kontrolden geçilerek girilebiliyor. Toplantının yapılacağı bölgede bir polis helikopteri sürekli uçuş gerçekleştiriyor. Denizde de bir polis botu devriye gezerek, falezler üzerindeki kongre merkezinin güvenliğini sağlıyor. Ayrıca kongre merkezi civarındaki binaların üst katlarına keskin nişancı polisler yerleştirildi. Ãok sayıda resmi ve sivil güvenlik görevlisinin bulunduğu bölgede adeta kuş uçurtulmuyor. CUMHURBAŞKANLARI DORUK BİLDİRİSİNİ İMZALADILAR Türk Dili Konuşan Ãlkeler Devlet Başkanları 8. Doruk Toplantısı bildirisi imzalandı. Doruk toplantısının öğleden sonra yapılan ikinci oturumunun ardından, Talya Kongre Merkezi'nin fuayesine kurulan platformda yerlerini alan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiev, Doruk Bildirisi'ni imzaladılar. Konuk Cumhurbaşkanları, platformun karşısında hazırlanan bölümde yerlerini alan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Devlet Bakanı Mehmet Aydın ve heyet üyeleri tarafından, hem platforma çıkışları, hem de imzaların atılmasından sonra alkışlandılar. Alkışlara, Cumhurbaşkanları Sezer, Nazarbayev, Aliyev ve Bakıev de katıldı. Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin daha sonra, Kongre Salonu Basın Merkezi'nde Doruk Bildirisi'ne ilişkin açıklama yapacakları bildirildi.
